
ناهنجاریهای دندانی
درمان ناهنجاری دندانی یکی از مهمترین فرآیندهای ارتقاء سلامت دهان و دندان است که میتواند تاثیر زیادی در زیبایی، عملکرد و اعتماد به نفس افراد داشته باشد. این ناهنجاریها میتوانند به دلایل مختلفی مانند ژنتیک، مشکلات رشد فک یا رفتارهای نادرست در دوران کودکی ایجاد شوند. در این مقاله، به بررسی روشهای درمان ناهنجاری دندانی و اهمیت آنها در بهبود سلامت دندانها و فک میپردازیم.

اپنبایت (Open bite)
اپنبایت معمولاً زمانی رخ میدهد که دندانها به سمت بیرون متمایل شوند و فاصلهای بین دندانهای جلوی بالا و پایین ایجاد کنند، حتی زمانی که دهان بسته است. در حالت طبیعی، دندانهای جلویی فک بالا حدود ۲ تا ۳ میلیمتر جلوتر از دندانهای جلویی فک پایین قرار دارند و مقداری از آنها را میپوشانند. اما در شرایط اپنبایت، به دلایل مختلف، فاصله بین دندانهای فک بالا و پایین در بخش جلویی دهان بیشتر از حد طبیعی میشود.
عوامل
این ناهنجاری دندانی میتواند به دلایل زیر ایجاد شود:
- مکیدن انگشت شست یا پستانک: این عادتها میتوانند باعث ایجاد فاصله بین دندانهای جلویی شوند.
- مشکلات اسکلتی: ناهنجاریهای فکی یا اسکلتی میتوانند زمینه بروز اپن بایت را فراهم کنند.
- فشار زبان: فشار مدوام زبان به دندانهای جلویی میتواند باعث فاصله بین دندانها شود.
- اختلال مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ / TMD): این اختلالات میتوانند بر روی همترازی دندانها تأثیر بگذارند و منجر به اپنبایت شوند.
- ژنتیک: در برخی موارد، این اختلال ژنتیکی باشد و از خانواده به ارث برسد.
- تأخیر در افتادن دندانهای شیری: از دست دادن دیرهنگام دندانهای شیری ممکن است باعث این ناهنجاری شود.
- مشکلات تنفسی و تنفس دهانی: مشکلات تنفسی مانند آلرژی یا آسم ممکن است اپنبایت را تشدید کنند. نفس مداوم از راه دهان نیز باعث میشود زبان به دندانها فشار وارد کند و این ناهنجاری را ایجاد کند.
عوارض جانبی
- مشکلات تکلم: این ناهنجاری میتواند تلفظ برخی صداها را دشوار کند.
- مشکلات جویدن: دندانهای جلویی باز، جویدن را سختتر میکند.
- مشکلات زیبایی: اپنبایت میتواند ظاهر دندانها و لبخند را تحت تأثیر قرار دهد.
- تأثیرات روانی: کاهش اعتماد به نفس و گاهی افسردگی از پیامدهای این عارضه هستند.
- اگرچه اپنبایت معمولاً مانعی برای بهداشت دهان و دندان ایجاد نمیکند، اما میتواند باعث مشکلات گفتاری، دشواری در جویدن و کاهش اعتماد به نفس شود. همچنین، ممکن است به مرور زمان، فشار بیشتری به دندانهای عقب وارد شود و باعث ساییدگی آنها شود.
راهحل درمان ناهنجاری اپنبایت
درمان این عارضه به شدت مشکل بستگی دارد و شامل گزینههای متعددی میشود:
- تغییر عادتها: ترک عادتهای مخربی مانند مکیدن انگشت یا فشار زبان میتواند به بهبود وضعیت کمک کند.
- درمانهای ارتودنسی: استفاده از بریسها، الاینرها یا نگهدارندهها میتواند دندانها را به موقعیت مناسب بازگرداند.
- جراحی فک: در موارد حاد و در صورت وجود ناهنجاریهای شدید اسکلتی، ممکن است جراحی ضروری باشد.
نکته: از درمانهای خانگی بدون مشورت متخصص خودداری کنید؛ زیرا این روشها میتوانند آسیب جدی به دندانها وارد کنند. بهترین راهکارها معمولاً با مشورت ارتودنتیست و تحت نظر او انجام میشوند.

آندربایت (Under bite)
آندربایت وضعیتی است که در آن، به جای برجستگی طبیعی دندانهای فک بالا، دندانهای فک پایین به سمت جلو متمایل میشوند. در این حالت، هنگام بسته بودن دهان، دندانهای پایینی بر روی دندانهای بالایی قرار میگیرند.
عوامل
اگرچه ژنتیک مهمترین عامل در ایجاد آندربایت است، سایر عوامل نیز میتوانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند:
- آسیب به فک پایین: آسیب یا شکستگی فک ممکن است باعث بروز این مشکل شود.
- عادات دوران کودکی: مکیدن انگشت شست، گزیدن لب، یا استفاده طولانیمدت از پستانک در کودکی میتوانند باعث این ناهنجاری شوند.
- تومور: وجود تومور در فک پایین ممکن است باعث تغییر موقعیت فک و ایجاد آندربایت شود.
به طور کلی، ارتودنتیستها میتوانند آندربایت را بدون متوسل شدن به اقدامات تهاجمیتر مانند جراحی اصلاح کنند.
عوارض جانبی
آندربایت میتواند مشکلات مختلفی را ایجاد کند، از جمله:
- اختلالات فکی: اختلال مفصل گیجگاهی-فکی (TMD) و درد در ناحیه فک.
- مشکلات در جویدن: دشواری در خوردن و جویدن غذا.
- بوی بد دهان: مشکلات تنفسی میتوانند باعث ایجاد بوی نامطبوع شوند.
- تنفس از طریق دهان: این مشکل ممکن است منجر به آپنه خواب شود.
- کاهش اعتماد به نفس: ظاهر نامتعارف دندانها و فک میتواند بر اعتماد به نفس تأثیر بگذارد.
راهحل درمان ناهنجاری آندربایت
اصلاح آندربایت به شدت و علت آن بستگی دارد. روشهای درمانی شامل موارد زیر است:
- درمانهای غیرتهاجمی:
- الاینرهای شفاف: این ابزارها به تدریج موقعیت دندانها را اصلاح میکنند.
- ماسکهای صورت و کششهای فک: این درمانها بهویژه در دوران کودکی مؤثرتر هستند.
- درمانهای جراحی:
- در موارد شدید، جراحی فک ممکن است برای اصلاح موقعیت نامناسب فک پایین انجام شود. این جراحی معمولاً همراه با درمانهای ارتودنسی است تا بهترین نتیجه حاصل شود.

دیپبایت به حالتی گفته میشود که دندانهای جلوی فک بالا هنگام بسته بودن دهان، بیش از حد بر روی دندانهای جلوی فک پایین قرار میگیرند. اگرچه این وضعیت گاهی با اوربایت اشتباه گرفته میشود، اما این دو ناهنجاری تفاوتهای مشخصی دارند.
عوامل
دیپبایت معمولاً به دلیل تفاوت اندازه بین فکها ایجاد میشود، بهویژه زمانی که فک پایین کوتاهتر از فک بالا باشد. سایر عوامل شامل:
- از دست دادن دندانهای عقب: به علت پوسیدگی یا حادثه.
- ساییدگی دندانها یا فشردن آنها: این عادتها میتوانند دیپبایت را تشدید کنند.
- مکیدن انگشت شست: این رفتار بهویژه در دوران کودکی میتواند منجر به دیپ بایت شود.
عوارض جانبی
عدم تماس صحیح دندانها در دیپ بایت میتواند مشکلات زیر را ایجاد کند:
- جابجایی موقعیت دندانهای پایینی: به دلیل فشار ناشی از دندانهای بالایی.
- اختلالات فکی: مانند اختلال مفصل گیجگاهی-فکی (TMD).
- تحلیل لثه و بیماریهای پریودنتال: که ممکن است منجر به مشکلات جدیتری شود.
- زخمهای دهانی: به دلیل تماس نامناسب دندانها.
- از دست دادن دندانها: به علت فشار زیاد یا ساییدگی.
راهحل درمان ناهنجاری دیپبایت
برای درمان دیپبایت، گزینههای متنوعی وجود دارد که بسته به شدت و علت ناهنجاری انتخاب میشوند:
استفاده از الاینرهای شفاف:
الاینرهای شفاف یکی از روشهای غیرتهاجمی و کارآمد برای اصلاح دیپبایت هستند. این ابزارها به تدریج موقعیت دندانها را بهبود میبخشند و ظاهر طبیعیتری به فک و دندانها میدهند.جایگزینی دندانهای آسیبدیده یا از دسترفته:
اگر دیپ بایت به دلیل از دست دادن دندانهای عقب ایجاد شده باشد، جایگزینی آنها با ایمپلنت، تاج یا پل میتواند به بهبود وضعیت کمک کند.همتراز کردن مجدد دندانها:
درمان دیپبایت اغلب با اصلاح موقعیت دندانهای جابجا شده شروع میشود. این فرآیند کمک میکند تا دندانها در موقعیت طبیعی خود قرار گیرند.تکمیل درمان با ابزارهای مکمل:
در برخی موارد، استفاده از ابزارهای مکمل مانند تاجها یا پلها ممکن است ضروری باشد تا درمان پایداری طولانیمدت داشته باشد.

شلوغی دندانها یک مشکل شایع ارتودنسی است که به دلیل کمبود فضا در فک ایجاد میشود و باعث میشود دندانها کج یا جابجا شوند. این مشکل نه تنها بر زیبایی لبخند تأثیر میگذارد بلکه میتواند عوارض جدی برای سلامت دهان و دندان ایجاد کند.
عوامل
چندین عامل میتوانند باعث شلوغی دندانها شوند:
- رشد نادرست دندانها:
هنگامی که دندانها در موقعیت مناسب رشد نمیکنند، برای فضای محدود رقابت کرده و باعث شلوغی میشوند. - از دست دادن زودهنگام یا دیرهنگام دندانهای شیری:
از دست دادن غیرمعمول دندانهای شیری میتواند همترازی دندانهای دائمی را مختل کند. - دندانهای بزرگتر از حد معمول:
در صورتی که اندازه دندانها بزرگتر از حد متوسط باشد، فضای کافی برای قرارگیری آنها در فک وجود نخواهد داشت. - رشد دندانهای اضافی:
وجود دندانهای اضافی یا نهفته میتواند باعث کاهش فضای لازم برای سایر دندانها شود.
عوارض جانبی
شلوغی دندانها علاوه بر تأثیر منفی بر زیبایی، عوارض جانبی دیگری نیز دارد:
- مشکلات بهداشت دهان و دندان:
سطوح دندانهای شلوغ بهدرستی تمیز نمیشوند، که میتواند منجر به پوسیدگی دندان و ایجاد پلاک شود. - افزایش احتمال بیماری لثه:
عدم تمیزکاری مناسب و تجمع پلاک میتواند خطر بیماریهای لثه را افزایش دهد. - اختلال در جویدن:
دندانهای کج ممکن است فرایند جویدن را دشوار کنند و به اختلالات گوارشی منجر شوند. - مشکل در گفتار:
شلوغی دندانها ممکن است در تلفظ صحیح کلمات اختلال ایجاد کند. - عدم بسته شدن کامل دهان:
این وضعیت میتواند به خستگی فک و حتی درد منجر شود.
راهحل درمان شلوغی
چندین روش برای درمان شلوغی دندانها وجود دارد که میزان ریسک آنها با یکدیگر متفاوت است. اگر فضای کافی در دهان شما برای مرتبسازی دندانها وجود داشته باشد، الاینرها میتوانند یک گزینه مؤثر و قطعی برای درمان شلوغی دندانها باشند. این درمان تحت نظارت حرفهای، به اصلاح دندانهای شلوغ شما کمک میکند و نتایج مطلوبی به همراه دارد.

کراسبایت زمانی رخ میدهد که قوسهای دندانی شما همتراز نباشند و دندانها در یک زاویه نامناسب بسته شوند. در کراسبایت خلفی، زمانی که دهان بسته است، دندانهای عقب فک بالا داخل قوس دندانهای عقب فک پایین قرار میگیرند. در کراسبایت قدامی، یک یا چند دندان جلویی فک بالا پشت دندانهای جلویی فک پایین قرار میگیرند.
عوامل
مشکلات کراسبایت ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند:
- ژنتیک: ناهنجاریهای ارثی میتوانند سبب بروز این مشکل شوند.
- جوش خوردن غیرطبیعی دندانهای دائمی: وقتی دندانهای دائمی به درستی رشد نمیکنند.
- از دست دادن دیرهنگام دندانهای شیری: افتادن دیرهنگام دندانهای شیری میتواند به اختلال در رشد دندانهای دائمی منجر شود.
- عادتهای رفتاری غلط: عادتهایی مانند مکیدن انگشت شست یا فشار زبان میتوانند باعث ایجاد این مشکل شوند.
عوارض جانبی
اگر از کراسبایت رنج میبرید، درمان آن ضروری است، زیرا این وضعیت میتواند عواقب جدی به همراه داشته باشد، از جمله:
- رشد نامتوازن فک: که ممکن است به مشکلات عملکردی و زیبایی منجر شود.
- ساییدگی مینای دندان: کراسبایت میتواند باعث فرسایش غیرعادی دندانها شود.
- جابجایی فک: در موارد حاد، این اختلال میتواند منجر به جابجایی کامل فک به یک سمت دیگر شود.
راهحل درمان ناهنجاری کراسبایت
درمان کراسبایت معمولاً فرآیندی چند مرحلهای است که به کمک ارتودنسی و الاینرهای شفاف انجام میشود. هدف این درمانها جابجایی دندانها به موقعیت صحیح در طول یک دوره زمانی است. اگر درمان کراسبایت شما در حال حاضر در حال انجام است، میتوانید از ارتودنتیست خود بپرسید که آیا الاینر برای شما مناسب است یا خیر.

فاصله، که عکس شلوغی دندانها است، زمانی رخ میدهد که فضای اضافی در دهان شما وجود دارد و باعث میشود دندانها بهطور نامنظم پراکنده شوند. دندانها ممکن است برای پر کردن فضای موجود جابجا شوند و فاصلههای نامنظم بین آنها باقی بماند.
عوامل
فاصله معمولاً زمانی ایجاد میشود که دندانها از اندازه طبیعی کوچکتر هستند و فضای موجود در دهان را پر نمیکنند. برخی دیگر از علل ایجاد فاصله بین دندانها عبارتند از:
- از دست دادن دندان: از دست دادن یک یا چند دندان میتواند باعث ایجاد فاصله در دهان شود.
- دندانهای در حال رویش: دندانهایی که به درستی رشد نکردهاند ممکن است باعث ایجاد فاصله شوند.
- اتصالات غیرطبیعی بافت لثه: اتصالات غیرطبیعی بافت لثه میتوانند باعث ایجاد فضای خالی شوند.
- دندانهای برجسته: دندانهایی که بیش از حد به سمت بیرون برجسته هستند ممکن است باعث ایجاد فاصله شوند.
- رشد نامتوازن فک: رشد نامتوازن فک بالا یا پایین میتواند باعث ایجاد فاصله بین دندانها شود.
- ژنتیک: اندازه و شکل فک و دندانها ممکن است ژنتیکی باشد و باعث ایجاد فضای خالی بین دندانها شود.
دندانهای شما ممکن است همچنان در دهان جابجا شوند تا زمانی که راهحل مناسبی برای فاصله بین دندانها پیدا کنید.
عوارض جانبی
فاصله بین دندانها میتواند عوارض منفی زیادی به همراه داشته باشد که مشابه دیگر ناهماهنگیها است. این عوارض شامل موارد زیر هستند:
- تأثیر بر لبخند شما: فاصله بین دندانها میتواند ظاهر لبخند را تحت تأثیر قرار دهد و از جذابیت آن بکاهد.
- عملکرد نادرست دندانها: فاصله ممکن است باعث مشکلاتی در عملکرد دندانها هنگام جویدن یا صحبت کردن شود.
- ناراحتی هنگام جویدن: وجود فاصله میتواند باعث ناراحتی و دشواری در فرآیند جویدن غذا شود.
- مشکلات لثه: فاصله بین دندانها میتواند منجر به مشکلات لثهای و افزایش خطر بیماریهای لثه شود.
راهحل درمان فاصله
برای اصلاح فاصله بین دندانها بدون نیاز به بریسها، استفاده از الاینرهای شفاف به شما توصیه میشود. الاینرها بهطور تدریجی دندانها را به موقعیت صحیح هدایت میکنند و باعث ایجاد لبخند یکنواخت و زیبا میشوند.
مزایای استفاده از الاینرها شامل موارد زیر هستند:
- قابلیت برداشتن و تمیز کردن آسان
- ظاهر نامحسوس و زیبا
- راحتی بیشتر نسبت به بریسها
اگر نگران فاصله بین دندانهای خود هستید، با متخصص ارتودنسی مشورت کنید تا بهترین گزینه درمانی برای شما تعیین شود. درمان زودهنگام میتواند از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کند.
درمان ناهنجاری دندانی نقش اساسی در حفظ سلامت دهان و دندان و همچنین بهبود کیفیت زندگی فرد ایفا میکند. با انتخاب روش درمانی مناسب، میتوان از مشکلات آتی جلوگیری کرده و لبخندی زیبا و سالم داشت. برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره تخصصی در مورد درمان ناهنجاری دندانی، با ما در ارتباط باشید.
مراجع
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/teeth-gapped-teeth
https://amorthodontics.com/our-approach/orthodontic-treatment/crowding-spacing-of-the-teeth/
https://diamondbraces.com/conditions/crowding/
https://www.cgdentist.com/blog?p=what-does-deep-bite-mean-and-how-is-it-corrected
https://www.webmd.com/oral-health/what-to-know-about-underbite